Budowa linii energetycznej 400 kV Kozienice – Ołtarzew, jak zapewnia inwestor PSE S.A., jest konieczna dla wyprowadzenia mocy z Elektrowni Kozienice i bezpieczeństwa energetycznego kraju. Dlatego też, mimo licznych protestów społecznych, budowy jej nie unikniemy. Nasze strajki, sprzeciwy czy groźby nie zmienią decyzji inwestora, a on sam – w przypadku niewyrażenia zgody przez właściciela nieruchomości, przez którą będzie przebiegała linia wysokiego napięcia – będzie mógł żądać ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem.

Zacznijmy jednak od początku.

Służebność przesyłu, jako jedno z ograniczonych praw rzeczowych, przewidziana jest w polskim systemie prawnym. Zgodnie z art. 305¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca ma prawo korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej. Ustanowienie służebności przesyłu obejmuje dostęp, korzystanie poprzez bieżącą eksploatację, dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, wymiany urządzeń posadowionych na danej nieruchomości w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa.

Służebność przesyłu może powstać w drodze:

- umowy pomiędzy właścicielem nieruchomości, a właścicielem sieci

- z mocy orzeczenia sądowego

- na skutek zasiedzenia.

Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu – a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. – przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

Podstawowym sposobem ustanowienia służebności przesyłu jest umowa zawarta w formie aktu notarialnego między przedsiębiorcą przesyłowym i właścicielem gruntu. Umowa ta szczegółowo określa zakres czynności, które przedsiębiorca przesyłowy może wykonywać w stosunku do nieruchomości, a tym samym na jakie działania przedsiębiorcy w stosunku do nieruchomości jej właściciel powinien się zgodzić. Niniejsza umowa określa również wysokość i zasady płatności wynagrodzenia. Pamiętać jednak należy, że w każdym przypadku będzie to wynagrodzenie jednorazowe.

Jeśli jednak wszelkie negocjacje nie powiodą się i strony nie dojdą do porozumienia to inwestor nie stoi na przegranej pozycji. Art. 305² § 1 k.c. daje możliwość wystąpienia do właściwego sądu rejonowego z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu. Jeśli sąd uzna, że zachodzą przesłanki do ustanowienia służebności na rzecz przedsiębiorcy, wyda postanowienie w tym przedmiocie.

Inwestor będzie również mógł skorzystać z drogi administracyjnej, gdzie zgodnie z art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami starosta może ograniczyć w drodze decyzji sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu – zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Adwokat Magdalena Miechowska-Ostatek